Przedsięwzięcie zorganizowała Fundacja Wspomagania Wsi przy współpracy Wojewody Opolskiego. Celem spotkania w biedrzychowickiej Farskiej Stodole była refleksja nad rolą i znaczeniem dziedzictwa wsi dla społeczności lokalnych woj. śląskiego i opolskiego, a także nad możliwościami jego spożytkowania dla rozwoju tychże społeczności.

Do udziału w konferencji zaproszono zarówno specjalistów z instytucji działających w regionie na rzecz dziedzictwa kulturowego, naukowców, jak i przedstawicieli lokalnych społeczności obu województw. Znaleźli się w tym gronie liderzy grup Odnowy Wsi, sołtysi, reprezentanci prężnie działających organizacji pozarządowych.  Zobacz program dwudniowej konferencji.

– Konferencje traktujące o dziedzictwie kulturowym odbywać się będą w całej Polsce, po spotkaniu w województwie warmińsko-mazurskim tym razem zdecydowaliśmy się na Opolszczyznę. Nie bez znaczenia była w tym kontekście nasza współpraca z Wojewodą Opolskim, Ryszardem Wilczyńskim, który jest niesamowicie zaangażowany w sprawy związane z dziedzictwem kulturowym. Podobne przedsięwzięcia planujemy na Podkarpaciu, Podlasiu i Pomorzu – zapowiada Justyna Duriasz-Bułhak z Fundacji Wspomagania Wsi.

– Z założenia konferencje te mają być niejako płynną kontynuacją wydanej przez nas książki o wiejskim dziedzictwie. Spotkania takie, jak to w Biedrzychowicach mają dać możliwość zapoznania się z dobrymi praktykami, skonfrontowania poglądów ludzi z organizacji pozarządowych i specjalistów z instytucji zajmujących się szeroko pojętym dziedzictwem kulturowym. Krótko mówiąc staramy się tu „pożenić” naukowców, ekspertów z praktykami.

Uczestników powitali Justyna Duriasz-Bułkak i Ryszard Wilczyński, Wojewoda Opolski. Początek biedrzychowickiej konferencji należał do Justyny Duriasz-Bułkak, która krótko opowiedziała do czego przydaje się dziedzictwo:

Następnie Róża Zgorzelska – liderka Biedrzychowic opowiedziała o Farskiej Stodole. Zapraszamy także do przeczytania wywiadu z Różą Zgorzelską

Po niej z wykładem na temat dziedzictwa kulturowego, jako elementu tożsamości Śląska wystąpiła prof. Dorota Simonides:

O krajobrazie i wiejskiej przestrzeni, jako elementach dziedzictwa kulturowego opowiedzieli dr hab. Irena Niedźwiedzka-Filipiak i dr Zbigniew Kuriata z Instytutu Architektury Krajobrazu, Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu:

W panelu naukowym zaprezentowały się ponadto Iwona Solisz, Opolski Wojewódzki Konserwator Zabytków (wykład „Dziedzictwo kulturowe wsi opolskiej”) oraz Barbara Klajmon z Górnośląskiego Parku Etnograficznego w Chorzowie. Obie panie skupiły się nad kwestią dziedzictwa kulturowego wsi woj. opolskiego i śląskiego:

– Myślę, że bardzo wartościowym punktem naszej konferencji była prezentacja dobrych praktyk z regionu. Mieliśmy okazję wysłuchać Aleksandry Malczyk z Centrum Kultury i Promocji ARTeria w Ornontowicach, która świetnie opowiadała o działającym tam teatrze amatorskim. W jego tworzenie zaangażowani są zarówno młodzi, jak i wiekowi mieszkańcy miejscowości. Pracują pod kierunkiem profesjonalnego reżysera, a ich artystyczne kreacje są już w pełni profesjonalne. Wiele optymizmu tchnęła w nas wszystkich Maria Kania z Urzędu Gminy Murów, która mimo swego bardzo młodego wieku, pokazała z jak wielką determinacją można walczyć o zachowanie kulturowego dziedzictwa i jak można w tym kontekście współpracować z młodzieżą.

– Wszyscy zainteresowaliśmy się grą terenową, jaką zorganizowano w Zagwiździu. Wiem, że wielu uczestników spotkania chce zaadaptować ten pomysł u siebie – mówi Krystian Połomski z Fundacji Wspomagania Wsi, koordynator konferencji w Biedrzychowicach.

Pani Róża Willim ze Stowarzyszenia Odnowy Wsi i Ochrony Dziedzictwa Kulturowego Rozmierz opowiedziała o izbie regionalnej w swojej miejscowości:

Proces tworzenia tego miejsca bardzo zaktywizował lokalną społeczność, scementował ją, a samo miejsce stanowi dla wszystkich powód do dumy.

Dr Kornelia Lach z Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego opowiedziała o działaniach angażujących dzieci i młodzież, dzięki którym mają okazję poznać swoje dziedzictwo.

Ważnym projektem regionalnym pochwaliły się również panie Ewelina Piosek i Gabriela Drzymała ze Stowarzyszenia Odnowy Wsi Jemielnica.

Udało się im między innymi zrekonstruować zabytkową studnię w centrum miejscowości, ponadto zainicjowały wiele działań porządkujących lokalną przestrzeń. Obecnie starają się o wpis na listę Pomników Historii. Podkreślały, że to bardzo trudny, złożony i przede wszystkim długotrwały proces.

Po każdym panelu konferencyjnym organizatorzy przewidzieli czas na dyskusję. Za każdym razem uczestnicy spotkania żywiołowo komentowali wystąpienia prelegentów, dzielili się obserwacjami, przytaczali przykłady z własnego podwórka. Nie obyło się również bez kłopotliwych pytań, związanych z finansowaniem działań, mających na celu ochronę dóbr kultury. Dużym zainteresowaniem uczestników cieszył się temat wykorzystania pieniędzy z funduszu sołeckiego do ochrony dziedzictwa.

– Jesteśmy zadowoleni z faktu, że rozmowom tym towarzyszył wysoki poziom merytoryczny. Żadne z pytań nie pozostało bez odpowiedzi. Wielu uczestników konferencji podejmowało już działania na rzecz dziedzictwa, dlatego chętnie dzielili się swoją wiedzą z innymi – dodaje Krystian Połomski.

Praca w grupach podczas warsztatów.

– To, na co szczególnie zwrócono uwagę to fakt odchodzenia niezastąpionych liderów. Ludzie umierają, a w ich miejsce nie pojawiają się nowi. Często jest tak, że wiedza na temat na przykład konkretnej izby regionalnej tkwi w głowie jednej osoby, a kiedy jej zabraknie miejsce to znacznie traci na wartości. Odejście liderów powoduje także zahamowanie wielu działań, dlatego tak ważne jest zaangażowanie młodych ludzi w proces poznawczy. Ważne jest wychowanie nowych liderów – podkreślali to niemal wszyscy dyskutanci.

Drugi dzień konferencji w Biedrzychowicach rozpoczął Ryszard Wilczyński, Wojewoda Opolski, który zaprezentował koncepcję Sieci Najciekawszych Wsi. Następnie głos zabrali specjaliści z instytucji działających w regionie na rzecz dziedzictwa: Maria Burian z Narodowego Instytutu Dziedzictwa w Opolu, Iwona Solisz – Opolski Wojewódzki Konserwator Zabytków, dr Kornelia Lach z Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego, Martyna Walker ze Śląskiego Centrum Dziedzictwa Kulturowego w Katowicach oraz Elżbieta Oficjalska, reprezentująca Muzeum Wsi Opolskiej. Wszyscy prelegenci zachęcali do kontaktu, oferowali pomoc w dostępie do porad i informacji.

Konferencję zwieńczyły warsztaty. Uczestników podzielono na trzy grupy. Pierwsza miała znaleźć odpowiedź na pytanie: Dlaczego warto budować koalicje na rzecz dziedzictwa? Druga grupa starała się ustalić jak przygotować miejscowość do członkostwa w Sieci Najciekawszych Wsi. Trzeci zespół natomiast podjął temat waloryzacji zabytkowego zasobu wsi województwa opolskiego.

– Byliśmy mile zaskoczeni kilkoma niespodziankami, jakie przygotowała dla nas pani Róża Zgorzelska. Każda z atrakcji naturalnie komponowała się z poszczególnymi elementami konferencji. Mieliśmy okazję wysłuchać dwóch monologów, zaprezentowanych przez dzieci z miejscowej szkoły – oczywiście w przepięknej gwarze śląskiej. Pełne humoru występy przeniosły nas w świat lokalnej tradycji związanej z lanym poniedziałkiem i zamiłowaniem do gołębi. Nie zabrakło także zabawnej poezji w języku niemieckim oraz koncertu biedrzychowickiej orkiestry dętej. Chętni mogli także zwiedzić tę malowniczą miejscowość, podróżując w zabytkowej bryczce zaprzężonej w szczególnej urody konie ze skandynawskim rodowodem – opowiada Krystian Połomski.

Zapraszamy również do obejrzenia fotorelacji przygotowanej przez dziennikarza Witryny Wiejskiej Przemka Chrzanowskiego.

Tekst i fot. Przemysław Chrzanowski